Układ krążenia [1]

UKŁAD KRWIONOŚNY

Na początek pięknie rozrysowana, ale jakże obowiązkowa budowa serca

Układ krwionośny jest układem zamkniętym, co oznacza, że krew nigdy nie wylewa się do jam ciała.

W skład układu krwionośnego wchodzą serce i naczynia krwionośne:

• Tętnice odprowadzają krew z serca. Ich ściany mają grubą warstwę mięśni gładkich, przez co są mocne i elastyczne (muszą wytrzymać większe ciśnienie). Nie mają zastawek;
• Żyły doprowadzają krew do serca. Ich ściany są cienkie i wiotkie, ponieważ nie muszą wytrzymywać tak dużego ciśnienia, jak ściany tętnic (cieńsza warstwa mięśni gładkich). Duże naczynia żylne, w których krew musi płynąc ku górze, są wyposażone w zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi i zapewniają jej jednokierunkowy przepływ;
• Naczynia włosowate to najcieńsze odgałęzienia tętnic i żył. Są zbudowane z nabłonka jednowarstwowego płaskiego, a ich ściany są bardzo cienkie. Tworzą gęstą sieć oplatającą komórki. Doprowadzają do tkanek ciała tlen i składniki odżywcze, a odprowadzają szkodliwe produkty przemiany materii. Najsilniej rozwiniętą sieć naczyń krwionośnych mają narządy o dużej aktywności metabolicznej, np. wątroba.

Naczynia krwionośne transportują m. in.:

• gazy oddechowe
• składniki odżywcze
• szkodliwe produkty przemiany materii
• hormony.

Serce człowieka leży w śródpiersiu, przy czym jego większa część znajduje się po lewej stronie ciała. Składa się z dwóch komór i dwóch przedsionków oddzielonych przegrodą. Nieustannie pompuje ono krew. U dorosłego człowieka wielkością przypomina pięść i waży ok. 0,5 kg. Serce jest narządem zbudowanym głównie z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca. Ściana serca składa się z wsierdzia, śródsierdzia i nasierdzia. Otacza je pełniący funkcję ochronną worek osierdziowy. Jest on zbudowany z dwóch warstw tkanki łącznej, między którymi znajduje się niewielka ilość płynu, którego zadaniem jest zapobieganie tarciu o siebie warstw worka osierdziowego podczas pracy serca. 

W sercu można wyróżnić:

• przedsionek prawy – tłoczy krew do serca
• zastawkę przedsionkowo-komorową, czyli zastawkę trójdzielną
• komorę prawą, która tłoczy krew do pnia płucnego
• przegrodę, która zapobiega mieszaniu się krwi z prawej połowy serca z krwią z lewej połowy serca (krwi utlenowanej z odtlenowaną)
• przedsionek lewy tłoczący krew do lewej komory serca
• zastawkę przedsionkowo-komorową lewą, czyli zastawkę dwudzielną
• komorę lewą, która tłoczy krew do aorty pod bardzo wysokim ciśnieniem, dlatego jej ściany są znacznie grubsze od ścian komory prawej.

Naczynia odchodzące od serca:

• aorta - główne naczynie tętnicze, od którego odchodzą tętnice doprowadzające krew utlenowaną do wszystkich tkanek organizmu
• pnie płucne: prawy i lewy - transportują krew odtlenowaną do płuc
• żyła główna dolna
• żyła główna górna
• żyły płucne: prawa i lewa - transportują krew utlenowaną do serca.

Zastawka dwudzielna – inaczej mitralna lub przedsionkowo-komorowa (lewa); zastawka w sercu, która zapobiega cofaniu się krwi z komory lewej do przedsionka lewego. Składa się ona zazwyczaj z dwóch płatków: przedniego i tylnego, połączonych spoidłami - bocznym i przyśrodkowym.

Zastawka trójdzielna - zastawka w sercu zapobiegająca cofaniu się krwi z komory prawej do przedsionka prawego.

Znaczenie krwioobiegów podczas wymiany gazowej:

• Krwioobieg mały (płucny) – tętnice płucne > naczynia włosowate płuc > żyły płucne - umożliwienie wymiany gazowej
• Krwioobieg duży  (obwodowy) – aorta > naczynia włosowate wszystkich narządów organizmu > żyły główne -  dostarczanie krwi wraz z tlenem do komórek całego ciała i usuwanie z nich dwutlenku węgla i transportowanie go z powrotem do płuc.

Ośrodki automatyzmu pracy serca – specjalnie zmodyfikowane włókna mięśniowe; pobudzają serce do pracy w określonym rytmie, a ich działanie pozostaje po precyzyjną kontrolą układu nerwowego i hormonalnego. Na przyspieszenie pracy serca mają wpływ m. in.:

• stany emocjonalne (strach, gniew, radość)
• wysiłek fizyczny
• wzrost temperatury ciała
• etapy cyklu pracy serca.

Cóż, do polecenia mam chyba tylko jeden link...

http://www.youtube.com/watch?v=-aImaPQxYfM

:D

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY...

... za niedługo.

Doświadczenia [1]

Czy będzie na egzaminie? Na pewno.

WYKONANIE PREPARATU MIKROSKOPOWEGO SKÓRKI LIŚCIA SPICHRZOWEGO CEBULI

Potrzebne materiały: cebula, szkiełko podstawowe i szkiełko nakrywkowe, igła preparacyjna, pęseta, zakraplacz, zlewka z wodą.

Wykonanie preparatu:

1. Zakraplaczem nanieść kroplę wody na środek szkiełka podstawowego.

2. Igłą preparacyjną i pęsetą ściągnąć cienką skórkę z wewnętrznej strony liścia cebuli.

3. Umieścić skórkę na kropli wody na szkiełku podstawowym.

4. Delikatnie położyć szkiełko nakrywkowe ukośnie do szkiełka podstawowego i nakryć nim przygotowany materiał tak, aby na preparacie nie pozostały pęcherzyki powietrza.

Kilka przykładów rzeczonej skórki

Przeprowadzanie obserwacji mikroskopowej:

1. Za pomocą wbudowanego w mikroskop źródła światła lub lusterka uzyskać równomierne oświetlenie pola widzenia.

2. Umieścić preparat na stoliku w polu widzenia. Zaczynając od obiektywu z najmniejszym powiększeniem, wyregulować ostrość obrazu najpierw śrubą makrometryczną, a potem mikrometryczną.

WYKONANIE I OBSERWACJA PREPARATU MIKROSKOPOWEGO LIŚCIA MOCZARKI KANADYJSKIEJ

Potrzebne materiały: liść moczarki kanadyjskiej, szkiełko podstawowe, szkiełko nakrywkowe, pęseta, zakraplacz, zlewka z wodą.

Wykonanie preparatu:

1. Zakraplaczem nanieść kroplę wody na środek szkiełka podstawowego.

2. Za pomocą pęsety umieścić w kropli wody fragment liścia moczarki kanadyjskiej.

3. Delikatnie położyć szkiełko nakrywkowe ukośnie do szkiełka podstawowego i nakryć nim przygotowany materiał tak, aby na preparacie nie pozostały pęcherzyki powietrza.

Moczarka kanadyjska. Na dole po prawej przekrój rośliny

Preparat mikroskopowy

Chloroplasty z liścia moczarki kanadyjskiej

  
OBSERWACJA PREPARATÓW MIKROSKOPOWYCH TKANEK ROŚLINNYCH

Potrzebne materiały: preparaty trwałe stożka wzrostu korzenia cebuli, skórki liścia kosaćca i zwarcicy w łodydze dyni.

Stożki wzrostu korzenia cebuli

Włoski wydzielnicze z liścia pelargonii (nic innego nie mogłam znaleźć)

http://www.neonowka.webege.com/aktywni.htm

WYKONANIE I OBSERWACJA PREPARATU MIKROSKOPOWEGO MIĘKISZU SPICHRZOWEGO BULWY ZIEMNIAKA

Potrzebne materiały: przekrojona bulwa ziemniaka, szkiełko podstawowe, szkiełko nakrywkowe, igła preparacyjna, zakraplacz, zlewka z wodą, płyn Lugola (roztwór jodku w jodku potasu).

Wykonanie: zakraplaczem nanieść kroplę wody na środek szkiełka podstawowego. Następnie za pomocą igły preparacyjnej umieścić nieco miąższu bulwy ziemniaka w kropli wody. Dodać kroplę płynu Lugola, który wybarwi na niebiesko ziarna skrobi obecne w komórkach miękiszu. Tak przygotowany materiał nakryć szkiełkiem nakrywkowym dbając, aby w preparacie nie pojawiły się pęcherzyki powietrza.

"Miękisz spichrzowy - należy kojarzyć ze 'spichlerzem', czyli miejscem przechowywania pożywienia. Taką samą funkcję pełni w roślinach. Nie ma chloroplastów, ale ma zapas pożywienia: ziarna materiału zapasowego. Występuje w organach spichrzowych tj. korzeniu buraka, nasionach grochu, liściach kapusty, bulwach ziemniaka. 

Charakterystyczne są ziarna materiału zapasowego."

Miękisz spichrzowy

http://matura-biol.blogspot.com/2010/10/tkanka-miekiszowa.html

OBSERWACJA PREPARATÓW MIKROSKOPOWYCH ORGANÓW ROŚLINNYCH

Potrzebne materiały: preparaty trwałe korzenia bobu, łodygi powojnika, liścia sosny.

Na każdym z preparatów rozpoznaj odpowiednie części roślin i ich tkanki:

Przekrój poprzeczny przez łodygę paproci, powiększenie 100x

Przekrój poprzeczny przez łodygę

Przekroje przez korzeń

Przekrój poprzeczny przez igłę sosny

WPŁYW DWUTLENKU WĘGLA NA INTENSYWNOŚĆ FOTOSYNTEZY

PRZEPROWADZANIE DOŚWIADCZENIA + METODA NAUKOWA


Problem badawczy: Czy stężenie dwutlenku węgla wpływa na intensywność fotosyntezy?
Hipoteza: Wzrost stężenia dwutlenku węgla zwiększa intensywność forosyntezy.
Przewidywanie: Liście moczarki kanadyjskiej zanurzone w wodzie wodociągowej będą wydzielały więcej pęcherzyków tlenu niż te zanurzone w wodzie przegotowanej (zdjęcia urodziwej moczarki kanadyjskiej powyżej).
Materiały: Dwa jednakowe fragmenty pędu moczarki kanadyjskiej, dwie zlewki o pojemności 500 ml, dwie probówki, dwa statywy, termometr do mierzenia temperatury wody, 250 ml wody przegotowanej, 250 ml wody z kranu (obie w temp. ok 25 stopni C), źródło światła w postaci lampy z żarówką o mocy 100 W.
Wykonanie: Przygotuj dwa zestawy w sposób przedstawiony na rysunku, uwzględniając różnice charakterystyczne dla próby badawczej i próby kontrolnej, a następnie ustaw je w jednakowej odległości o źródła światła.
Próba badawcza: Napełnij jedną z probówek wodą przegotowaną i włóż do niej fragment pędu moczarki kanadyjskiej, następnie wstaw probówkę do zlewki z wodą przegotowaną i umocuj na statywie.
Próba kontrolna: Wykonaj takie same czynności jak przy przygotowywaniu próby badawczej, używając wody wodociągowej.
Czas trwania doświadczenia: ok. 45 minut
Metoda zbierania wyników: Policz, ile pęcherzyków tlenu w ciągu 5 minut uwalniają liście moczarki umieszczonej w każdym zestawie. Policz pęcherzyki kilkakrotnie:

• po upływie 10 minut
• po upływie 20 minut
• po upływie 30 minut

Wyniki: ......................................................................................................
Wnioski: .....................................................................................................

WPŁYW WODY NA PRZEBIEG KIEŁKOWANIA

Problem badawczy: Czy do kiełkowania nasion niezbędna jest obecność wody?
Hipoteza: woda jest konieczna do kiełkowania nasion.
Przewidywanie: nasiona rzeżuchy umieszczone na suchej bibule nie będą kiełkowały.
Materiały: dwie szalki Petriego, jedno opakowanie nasion rzeżuchy, lignina, woda.

1. Szalka Petriego 2. Nasiona rzeżuchy i roślina 3. Lignina 4. Zlewki z wodą

Wykonanie: Na dnie każdej z szalek Petriego (może być zwykła miska) ułóż cienką warstwę ligniny, a następnie wysiej podobną ilość nasion rzeżuchy, starając się rozmieścić je róznomiernie. Tak przygotowane zestawy umieść w ciepłym, przewiewnycm miejscu z dostępem do światła.
Próba kontrolna: nie dodawał wody, podłoże, na którym znajdują się nasiona, powinno pozostawać suche.
Próba badawcza: dodawaj systematycznie niewielkie ilości wody, dbając, aby lignina, na której znajdują się nasiona, była stale wilgotna.

a) próba kontrolna b) próba badawcza

Czas trwania doświadczenia: tydzień.
Metoda zbierania wyników: codziennie obserwuj zmiany, jakim ulegają nasiona rzeżuchy w każdym z zestawów doświadczalnych, systematycznie sporządzając notatki.

OBSERWACJA PREPARATÓW TKANEK CZŁOWIEKA POD MIKROSKOPEM

Przygotuj potrzebne materiały: preparaty trwałe krwi, tkanki nabłonkowej, tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej i tkanki kostnej; mikroskop.
Wykonaj obserwację mikroskopową.

Krew

Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana szkieletowa

Jako ciekawostka tkanka mięśniowa gładka serca

Tkanka kostna zbita: kanały Haversa (a) i osteocyty (b)

Komórki nabłonka z wybarwioną keratyną (czerwony) i DNA (zielony)

WYKRYWANIE SKROBI W PRODUKTACH ŻYWNOŚCIOWYCH

Problem badawczy: Które z badanych produktów żywnościowych zawierają skrobię?
Hipoteza: wszystkie produkty roślinne zawierają skrobię.
Przewidywanie: płyn Lugola zabarwi produkty zawierające skrobię na kolor fioletowoniebieski.
Materiały: kawałki chleba, ziemniaka, selera, jabłka, białego sera, mięsa, łyżeczka mąki ziemniaczanej, woda, zlewka, zakraplacz, płyn Lugola, 6 małych spodków.
Wykonanie:
próba kontrolna: wsyp do zlewki łyżeczkę mąki ziemniaczanej i zalej ja niewielką ilością wody (ok. 50 ml). Dodaj 3 krople płynu Lugola.
próba badawcza: na spodkach połóż osobno kawałki przygotowanych produktów. Na każdy z nich nanieś po 3 krople płynu Lugola.
Czas trwania doświadczenia: 20 s
Metoda zbierania wyników: zaobserwuj zmianę koloru produktów pod wpływem płynu Lugola.

Doświadczenie jest opisane tutaj, na samym dole: http://niesamowitenotatki.blogspot.com/2012/01/co-ma-chemia-do-biologii-ano-duzo.html

WPŁYW WYSIŁKU FIZYCZNEGO NA WARTOŚĆ TĘTNA I CIŚNIENIA KRWI

Problem badawczy: Czy podczas wysiłku fizycznego zmienia się rytm pracy serca i ciśnienie krwi?
Hipoteza: wysiłek fizyczny wpływa na zmianę rytmu pracy serca i ciśnienia krwi.
Przewidywanie: wysiłek fizyczny powoduje przyspieszenie pracy serca i wzrost ciśnienia krwi.
Materiały: stoper, ciśnieniomierz.
Wykonanie: doświadczenie muszą przeprowadzać dwie osoby. Pierwsza z nich musi przebiec dowolny dystans w czasie 1 minuty. Druga osoba musi zmierzyć za pomocą stopera czas biegu oraz wykonać pomiar tętna i ciśnienia krwi.
Próba kontrolna: zmierz tętno i ciśnienie krwi osoby pozostającej w spoczynku. Otrzymane wyniki zapisz w tabeli.
Próba badawcza: zmierz tętno i ciśnienie krwi natychmiast po zakończeniu biegu.
Uwaga: badając tętno po biegu, zastosuj krótki czas pomiary (15 s), a następnie określ jego wartość w przeliczeniu na jedną minutę (mnożąc wynik przez 4).

Pomiar tętna: opuszkami palców wskazującego i środkowego delikatnie uciśnij skórę tak, jak pokazano na fotografii, i licz uderzenia w ciągu minuty. Pomiar ciśnienia krwi: zmierz ciśnienie krwi za pomocą ciśnieniomierza; postępuj zgodnie z dołączoną do niego instrukcją.

Metoda zbierania wyników:

Komórka zwierzęca, roślinna i bakteryjna, procesy zachodzące w komórkach [1] Komórka grzyba [2]

Poniżej schematy przedstawiające komórki roślinną (komórkę rośliny okrytonasiennej), zwierzęcą i bakteryjną, porównanie komórki roślinnej i zwierzęcej oraz opis poszczególnych organelli komórkowych.

Jądro komórkowe – organellum komórkowe, które zawiera materiał genetyczny odpowiadający za prawidłowe funkcjonowanie komórki. Jądro oddzielone jest od cytoplazmy dwiema błonami.

Siateczka środplazmatyczna – system kanalików i pęcherzyków oddzielonych od cytoplazmy błonami. Znajduje się w komórkach zwierzęcych, roślinnych i grzybów.

Rybosom – organellum komórkowe, w którym odbywa się proces syntezy białek.

Aparat Golgiego – organellum komórkowe mające postać stosu przylegających do siebie, spłaszczonych pęcherzyków. W nim są przechowywane i modyfikowane różne substancje, np. białka.

Wakuola (wodniczka) – pęcherzyk znajdujący się w komórce, który zawiera m.in. wodę i niepotrzebne substancje.

Mitochondrium – organellum komórkowe, w którym odbywa się proces oddychania komórkowego i wytwarzana jest energia. 

Błona komórkowa – błona otaczająca komórkę. Zbudowana jest z białek i tłuszczów. Swobodnie przepuszcza do wnętrza i na zewnątrz komórki tylko wodę i gazy.

Ściana komórkowa – ściana otaczająca komórkę. Zabezpiecza ją przed nadmierną utratą wody oraz niekorzystnym wpływem środowiska, a także zapewnia mechaniczną wytrzymałość komórki. Występuje u roślin, grzybów, bakterii i niektórych protistów.

Cytoplazma – półpłynna substancja wypełniająca wnętrze komórki. Jest miejscem zachodzenia wielu procesów chemicznych.

Chloroplast – organellum, w którym odbywa się proces fotosyntezy, czyli wytwarzania związków organicznych przy udziale światła. Do tego procesu są też niezbędne dwutlenek węgla i woda.

Substancja jądrowa – materiał genetyczny bakterii. Ma on postać nici zanurzonych w cytoplazmie.

Rzęska – organellum komórkowe, wypustka cytoplazmatyczna służąca np. bakteriom do poruszania się.

RÓŻNORODNOŚĆ KOMÓREK

Różnorodność bakterii:

Różnorodność komórek roślinnych:

Różnorodność komórek zwierzęcych

Kilka przykładów. Chwała krwince z lotu ptaka.

Różne typy komórek nabłonka, ale o nich później

 WAŻNE POJĘCIA

 Oddychanie komórkowe – proces utleniania substancji organicznych zachodzący w cytoplazmie i mitochondriach. Dostarcza niezbędnej do życia energii.

Fotosynteza - jest podstawowym biologicznym procesem, polegającym na wychwytywaniu promieniowania świetlnego przez barwniki fotosyntetyczne (głównie chlorofil) i przekształcenia ich energii w energię. Można powiedzieć, że główne zadanie fotosyntezy sprowadza się do "wyprodukowania" z wody i dwutlenku węgla z udziałem światła jak największej ilości związków organicznych. Wzór fotosyntezy:

 6C0₂ + 6H₂O → C₆H₁₂O₆ + 6O₂

Miejscem przeprowadzania fotosyntezy są chloroplasty.

Nauki przyrodnicze [1/2] Mikroskop [1] Metoda naukowa [1]

Wyróżniane dziedziny biologii przedstawione na dwóch schematach. Część raczej teoretyczna, ale mogąca się przydać. Następna jest budowa mikroskopu:

1. Okular powiększa obraz wytworzony przez obiektyw. 2. Rewolwer umożliwia zmianę obiektywu (zmianę powiększenia). 3. Obiektyw tworzy obraz oglądanego przedmiotu. 4. Śruba makrometryczna oraz 5. śruba mikrometryczna  służą do regulowania ostrości obrazu. 6. Stolik jest podstawą, na której umieszcza się preparat. 7. Źródło światła padającego na kondensor lub lusterko. 8. Kondensor koncentruje światło na obserwowanym przedmiocie. 9. Statyw mikroskopu łączy poszczególne części mikroskopu.

Zachęcam do obejrzenia krótkiego filmu:
http://www.scholaris.pl/uruchom/nauka,obslugi,mikroskopu,swietlnego

Do wykonania preparatu mikroskopowego potrzebne są:

Dokładny opis wykonania preparatu znajduje się na stronie 11. podręcznika do I klasy.

Powiększenie obrazu obliczamy mnożąc powiększenie obiektywu przez powiększenie okularu.

Metoda naukowa:

1. Obserwacja

2. Problem badawczy

3. Hipoteza

4. Przewidywania

5. Doświadczenie

• wybór materiałów
• określenie czasu trwania doświadczenia
• ustalenie próby badawczej i kontrolnej
• prowadzenie doświadczenia

6. Wynik
7. Wniosek

> Przykład na stronie 12.

Cześć wam...

...blog powstał z myślą o wszystkich, którzy chcą pogłębiać swoją wiedzę w zakresie biologii. Hahaha (korekta: z myślą o wszystkich, którzy chcą zdać). Do rzeczy: macie przed sobą niezwykle interesującego bloga, który zawierać będzie informacje podstawowe [1] i dodatkowe [2]. Te pomysłowe oznaczenia będą się pojawiały przy każdym tytule posta, żeby nikt nie musiał czytać na próżno czegoś, co już wie lub czego ewentualnie nie rozumie. Na dole, w akwarium, pływają sobie rybki - jeżeli ktoś się już nauczył, może owe rybki nakarmić, coby się odstresować przed klasówką i żeby zwierzątka nie były głodne.

Radzę korzystać z płyt dołączonych do każdej części podręcznika - nie męczysz się przy słuchaniu, nie czytasz, czasami notujesz, tak dla odmiany, żeby nie zasnąć. Same plusy.

Blog będzie ładny, kolorowy, będzie dużo zdjęć, będzie krótko, zwięźle i na temat, będą odnośniki do podręcznika i być może to wszystko chociaż częściowo uratuje nas przed zagładą Systemu Naprawczego.

Miłego czytania and have a nice day.

Olga