Mitoza [1]

Mitoza to podział pozwalający na namnażanie się komórek. Zachodzi w komórkach zarówno diploidalnych, jak i haploidalnych. W jej wyniku powstają dwie komórki potomne o identycznej liczbie chromosomów i genów z komórką rodzicielska. Proces ten można przedstawić według schematu:

KOMÓRKA HAPLOIDALNA > DWIE KOMÓRKI HAPLOIDALNE

KOMÓRKA DIPLOIDALNA > DWIE KOMÓRKI DIPLOIDALNE

W podziałach mitotycznych bierze udział jądro komórkowe, w którym znajduje się cały materiał genetyczny. Jądro dzieli się na pół i tworzy dwie identyczne komórki o takim samym materiale genetycznym.

Podziały mitotyczne dzieli się na:
kariokinezę - dzieli się tylko jądro komórkowe;
cytokinezę - dzielą się zarówno jądro komórkowe, jak i cytoplazma.

Fazy mitozy:

• interfaza - komórka przed podziałem; w jej jądrze chromosomy mają postać cienkich włókien chromatynowych; przed rozpoczęciem podziału zachodzi replikacja DNA;
• profaza - włókna chromatynowe tworzą widoczne chromosomy, zanika otoczka jądrowa;

|Budowa chromosomu - gotowy do podziału chromosom składa się z dwóch połączonych centromerem chromatyd. Każda chromatyda składa się z dwóch ramion i zawiera jedną, taką samą, jak w w chromatydzie siostrzanej, cząsteczkę DNA.

• metafaza - chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej komórki, czyli w połowie odległości między jej biegunami - centriolami; pojawia się wrzeciono podziałowe - włókna białkowe łączące się z centromerami chromosomów;
• anafaza trwa od momentu "pęknięcia" chromosomów do odciągnięcia chromatyd do przeciwległych biegunów przez kurczące się włókna.
• telofaza - chromatydy stają się chromosomami potomnymi i tworzą dwa odrębne jądra potomne; następuje odtworzenie otoczki jądrowej i despiralizacja materiału genetycznego; po podziale jądra następuje podział cytoplazmy (cytokineza);
• po podziale komórki dalej się dzielą lub różnicują, tworząc tkanki - wtedy najczęściej tracą zdolność dzielenia się.

Ze względu na położenie centromeru wyróżnia się chromosomy:

• metacentryczne;
• submetacentryczne;
• akrocentryczne;
• telocentryczne.

1. Komórka somatyczna. 2. No cóż... 3. Komórka przed podziałem (interfaza). 4. Profaza - zanika otoczka jądrowa (zaznaczona na niebiesko), wyraźnie widać chromosomy. 5. Metafaza - chromosomy układają się w płaszczyźnie równikowej. 6. Początek Anafazy. 7. Koniec anafazy. 8. Telofaza - chromatydy zostały odciągnięte do przeciwległych biegunów. 9. Powstają dwie odrębne komórki, następuje podział jądra i cytoplazmy.



SŁOWNIK

Haploidalna liczba chromosomów - oznacza się ją symbolem n. U człowieka mają ją tylko komórki rozrodcze. Zawiera pojedynczy zestaw chromosomów: tylko od ojca lub tylko od matki.

Diploidalna liczba chromosomów - oznacza się ją symbolem 2n. Znajduje się w pozostałych komórkach ciała (komórkach somatycznych) i zawiera dwa zestawy chromosomów. Jest nazywana kariotypem.

Kariotyp to pełna zawartość materiału genetycznego w komórce człowieka. Tworzy go 46 chromosomów, czyli 23 pary: 22 pary autosomów i jedna para chromosomów płciowych - jeden chromosom X i jeden chromosom Y. Podczas przeprowadzania obserwacji mikroskopowej wykonuje się fotografię preparatu, a następnie wycina się poszczególne chromosomy, układa się je w pary i numeruje zgodnie z zasadami klasyfikacji opracowanymi przez genetyków. Chromosomy układa się od najmniejszego do największego.

Centriole - białkowe struktury, które odgrywają ważną rolę podczas podziału komórki.